تاثیر ورزش روی هورمون‌‌ های بدن

عموم مردم ورزش را برای سلامتی مفید‌ می‌دانند. اما کمتر کسی از تاثیر ورزش روی هورمون ‌‌های بدن مطلع است. این هورمون‌ها در واقع پیام‌رسان‌های شیمیایی هستند که پس از ترشح، تاثیرات متفاوتی را در بدن به وجود‌ می‌آورند. این هورمون‌‌ها در واقع فعالیت‌های فیزیولوژیکی بدن را کنترل ‌می‌کنند. این فعالیت‌ها در واقع طیف گسترده‌ای از جمله کنترل خلق و خو، ساخت ماهیچه، چربی‌سوزی، متابولیسم را شامل ‌می‌شوند. همچنین تغییراتی که ورزش در میزان هورمون‌های غدد درون‌ریز ورزشکاران به وجود ‌می‌آورد باعث کاهش سرعت روند پیری نیز ‌می‌شود. در این مطلب با اثر ورزش بر میزان ترشح برخی از مهم‌ترین هورمون‌های بدن آشنا می‌شویم.

هورمون آدرنالین؛ تقویت‌کننده سیستم ایمنی

اگر مقداری تمرینات ورزشی خود شدیدتر کنید، اعصاب سمپاتیک تحریک ‌می‌شوند و از غدد فوق کلیوی آدرنالین ترشح ‌می‌شود. هر غده یک از غدد فوق‌کلیوی ۵ گرم وزن دارد که از جمله غدد کوچک بدن انسان به شمار‌ می‌آید. این غدد عامل کنترل چگونگی تجزیه کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌‌ها و چربی‌ها هستند. تاثیر ورزش روی هورمون ‌‌های بدن به گونه‌ای است که فشار خون و فعالیت‌‌های قلب افزایش‌ می‌یابد و باعث خون‌رسانی بیشتر به نقاط مختلف بدن ‌می‌شود.

هورمون آدرنالین که به دلیل فعالیت‌ها و تمرینات ورزشی ترشح شده است، سیستم ایمنی بدن را تقویت ‌می‌کند. این ویژگی و تاثیر هورمون آدرنالین برای افرادی که مبتلا به سرطان هستند بسیار سودمند است. محققان دانشگاه کپنهاگ با آزمایش بر روی موش‌های که روی چرخ‌ می‌چرخیدند دریافتند که ترشح آدرنالین در این موش‌ها باعث کاهش حجم تومور‌های سرطانی در آن‌ها شده است. ضعف در غدد آدرنالین نیز باعث کاهش انرژی و خستگی زودرس‌ می‌شود.

تاثیر ورزش روی ترشح هورمون‌‌ گلوکاگون در بدن

هورمون گلوکاگون سطح قند خون در بدن را کاهش ‌می‌دهد. این هورمون از غدد پانکراس ترشح  و باعث آزاد شدن اسید‌ها چرب موسوم به FFA از بافت چربی ‌‌‌می‌شود. در واقع تاثیر ورزش روی هورمون ‌‌های بدن به گونه‌ای است که باعث بالا رفتن سطح گلوکز خون ‌می‌شود و انرژی لازم برای فعالیت‌های بدنی را تامین ‌می‌کند. با آزاد کردن گلیکوژن اضافه انباشته در کبد، هورمون گلوکاگون سطح گلیکوژن موجود در ماهیچه‌ها را نیز متعادل ‌می‌سازد.

هورمون انسولین؛ کاهش‌دهنده ‌میزان قند خون

اثر انسولین در واقع عکس اثر گلوکاگون است. در صورتی که هنگام شروع فعالیت ورزشی سطح قند خون در بدن بالا باشد، هورمون انسولین از پانکراس ترشح‌ می شود تا‌‌‌میزان ذخیره گلوکز بالا ببرد. بعد از پایین آمدن‌میزان قند خون از راه جذب در بافت عضلانی و چربی، ترشح این هورمون نیز کم‌تر‌ می‌شود. هورمون انسولین سبب ذخیره چربی در بافت‌های چربی نیز‌ می‌شود. به همین دلیل توصیه ‌می شود که پیش از انجام تمرینات ورزشی موادی که دارای شاخص گلایسمی بالا هستند را مصرف نکنید.

تاثیر ورزش روی ترشح هورمون‌‌ اندروفین در بدن

تاثیر ورزش روی هورمون‌‌ های بدن به نحوی است که باعث کنترل خلق و خو نیز‌ می‌شود. هورمون اندروفین توسط غدد هیپوتالاموس ترشح‌‌‌ می‌‌شود. هورمون‌های تسکین‌دهنده درد نام دیگر این هورمون‌ها است. هورمون اندروفین هورمونی است که در فرآیند کنترل خلق و خو موثر است. در کنار فعالیت‌های بدنی مانند ورزش، خنده یا گریه هم‌‌‌می‌تواند اندروفین آزاد کند. عموما این هورمون سبب ایجاد خوشی و آرامش در انسان‌‌‌ می‌شود.

شما‌‌‌‌ می توانید با فعالیت‌های بدنی مداوم و تمرینات ورزشی‌میزان این هورمون را در بدن خود افزایش دهید. این هورمون از بافت‌های عصبی و در مقابلتنش و درد ترشح ‌می‌شود. هورمون وارد اعصاب انتقال دهنده‌ می‌شود و پس از آن به گیرنده‌های کاهش درد بدن متصل ‌می‌شود. این عمل سبب جلوگیری از رسیدن پیام رسان‌های درد به مغز‌ می‌شود. هورمون اندروفین به نوعی سبب کاهش درد در ورزشکاران‌می شود. علاوه بر این، این هورمون جنبه شادی‌آور نیز دارد.

هورمون کورتیزول؛ عامل اصلی چربی‌سوزی

هورمون کورتیزول، هورمون کاتابولیکی است که در جواب فعالیت‎‌های بدنی مداوم و تنش و درگیری ماهیچه‌‌ها ترشح ‌می‌شود. برای این امر هورمون کورتیزول سطح گلوکوکورتیکوئید خون را در بدن کاهش ‌‌‌می‌دهد. این هورمون در غده آدرنال فوق‌کلیه ترشح و با تولید گلوکز سبب تجزیه تری‌گلیسرید ‌می‌شود. این فرایند انرژی لازم برای تمرینات ورزشی طاقت فرسا را فراهم کند. بهتر است بدانید که عمل ریکاوری بعد از تمرینات ورزشی لازم است. در غیر این صورت کورتیزول بیشتری در سطح بدن ترشح خواهد. البته این هورمون جنبه چربی‌سوزی نیز دارد اما بالا بودن سطح این هورمون در بدن سبب خورده شدن بافت پروتئین ماهیچه‌ها برای تامین انرژی مورد نیاز بدن‌ می‌شود. این امر به نوبه خود باعث کاهش حجم ماهیچه‌ می‌شود.

هورمون رشد؛ دلیل متابویسم چربی‌ها

هورمون رشد در متابولیسم کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها و لپتید‎‌ها موثر است و هدف آن بالا بردن بیوسنتز پروتئین‌ها در سلول است. در تمرینات ورزشی اینتروال (نوعی تمرین که در آن به صورت متناوب، شدت فعالیت بدن از فعالیت کم به فعالیت زیاد و بالعکس تغییر ‌می‌کند) هورمون رشد ترشح‌ می‌شود.  این هورمون علاوه بر تاثیر روی متابولیسم چربی‌ها، بر ‌میزان مواد معدنی موجود در بدن نیز تاثیرگذار است.

هورمون رشد همچنین موجب تقویت سیستم ایمنی بدن نیز‌ می‌شود. هورمون رشد از غده هیپوفیز ترشح و سبب تحریک رشد سلولی‌می‌شود. نام دیگر هورمون رشد، سوماتوتروپین است که در واقع نام علمی این هورمون به شمار ‌می‌آید. هنگام خواب و در زمان سن بلوغ بیشترین‌میزان این هورمون در بدن ترشح ‌می‌شود.اختلالات ترشح این هورمون باعث ایجاد ژیگانیسم، درشت پایانکی و کوتولگی یا نانیسم ‌‌‌می‌شود.

هورمون تستوسترون؛ عامل بازسازی ترمیم دوباره عضلات

به باور برخی از متخصصین مهم‌ترین تاثیر ورزش روی هورمون‌‌ های بدن افزایش تولید تستوسترون است. این هورمون در بیضه مردان توسط سلول‌های لیدینگ و همچنین در تخمدان زنان ترشح ‌می‌شود. علاوه بر این موارد، غده آدرنال فوق‌کلیه هم در زنان و مردان مقدار کمی از این هورمون را ترشح‌ می‌کند. هورمون تستوسترون باعث بازسازی و سنتز دوباره پروتئین ماهیچه‌ها به هنگام فعالیت‌های بدنی طاقت‌فرسا است. ویژگی دیگر این هورمون استحکام بخشیدن به عضلات اسکلتی است. این هورمون همچنین در تجزیه و دفع مواد مضر به درون روده و کلیه‌‌‌‌ها به صورت مدفوع و ادرار نیز موثر است.

هورمون‌ها و سلامت بدن

هورمون‌‌هایی که در این مطلب به آن‌ها پرداختیم همگی در حفظ سلامت بدن موثر هستند و کم یا زیاد بودن غیر طبیعی آن‌ها کارکرد بدن را دچار اختلال‌ می‌کند. تاثیر ورزش روی هورمون ‌‌های بدن به افزایش یا کاهش هورمون‌های ذکر شده محدود نمی‌شود. هورمون‌های فیزیولوژیکی دیگری نیز در بدن وجود دارند که هنگام فعالیت‌های ورزشی کاهش یا افزایش‌ می‌یابند. تعدادی از این هورمون‌ها چندان شناخته شده هم نیستند. اما امروزه انسان به تاثیرات این هورمون‌‌ها بر سلامتی و در مقابله با برخی از بیماری‌ها پی برده است.