هورمون رشد یا سوماتروپین چیست؟ سوماتروپین برای چه مواردی مصرف می‌شود؟ آیا به عنوان یک بدنساز سوما مصرف کنم یا نه؟ عوارض مصرف سوماتروپین چیست؟ اثرات کلی هورمون رشد و از جمله سوماتروپین بر بدن چیست؟ نحوه مصرف سوماتروپین چگونه است؟ چطور هورمون رشد را در بدن افزایش دهیم؟ در مجموع سوماتروپین خوب است یا نه؟ مصرف سوماتروپین چه خطراتی به دنبال دارد؟

ورزشکاران رشته های مختلف ورزشی از جمله بدنسازی، فیتنس و سایر ورزش های قدرتی و استقامتی، همواره به عضلات خود اهمیت زیادی می‌دهند. حجم و کیفیت عضلات همواره عامل کلیدی برای موفقیت این ورزشکاران بوده است. به همین منظور تعدادی از ورزشکاران رشته هایی که بدنسازی برای آن‌ها مهم است، در کنار رژیم غذایی و تمرینات پرفشار، از مکمل ها و داروها به منظور افزایش سایز و حجم عضلات خود استفاده می‌کنند. سوماتروپین که یک هورمون رشد است و در بین بدنسازان به نام سوما شناخته می‌شود، یکی از همین داروهاست.

همواره استفاده از مکمل ها و دارو های مرتبط با ورزش، عوارض و منافعی به دنبال دارد و ورزشکاران در وهله اول برای جلوگیری از آسیب دیدن باید با مشورت پزشک متخصص و مربی با دانش خود از این مکمل ها و داروهای بدنسازی به صورت صحیح و اصولی استفاده کنند. در این مقاله سعی کردیم در ابتدا هورمون رشد و اثرات آن بر بدن یک انسان عادی و یک بدنساز را بررسی کنیم و در ادامه به معرفی کامل سوماتروپین بپردازیم و شما را با مزایا و عوارض سوما آشنا کنیم تا با دانش بیشتری نسبت به آن آگاهی پیدا کنید.

سوماتروپین

هورمون رشد چیست و چه ارتباطی با سوماتروپین دارد؟

هورمون رشد یک هورمون ضروری برای رشد انسان است. یکی از وظایف اصلی هورمون رشد افزایش حجم و میزان عضلات در بدن است. اثرات کلی هورمون رشد در بدن به صورت زیر است:

  • بازسازی سریعتر و ریکاوری بهتر عضلات
  • کاهش سطح چربی بدن و کاهش وزن به همراه افزایش متابولیسم
  • بهبود سطح کلی تستسترون در بدن
  • بهبود کیفیت و استقامت استخوان ها
  • افزایش سطح انرژی در بدن به صورت طبیعی
  • بهبود استقامت و قدرت بدنی
  • افزایش توانایی سیستم ایمنی بدن
  • بهبود وضعیت پوست بدن

از طرفی تحقیقات اثبات کرده اند هورمون رشد در کاهش خطر سکته قلبی موثر است و هورمون رشد به صورت دارو برای کاهش غلظت تری گلیسیرید و گرفتگی عروق به منظور کاهش سکته قلبی بکار می‌رود.

بیشتر بخوانید: دروغ هایی که در بدنسازی شنیده اید

کمبود هورمون رشد در بدن هم عوارضی را به دنبال دارد که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • افزایش وزن بدن به دلیل کاهش سوخت و ساز
  • خستگی و کسل بودن به صورت مداوم
  • اختلال در سطح کلسترول
  • بروز بیماری های قلبی
  • ریزش و کاهش حجم مو
  • افزایش مقاومت به انسولین

اما سوماتروپین با هورمون رشد چه ارتباطی دارد؟ سوماتروپین نوعی هورمون رشد است که توسط انسان ها تولید شده است. هورمون رشد یا سوما در سال ۱۹۷۰ به منظور افزایش میزان ماهیچه ها و قدرت بدنی تولید شد. اما نکته مهم اینجاست که افزایش میزان هورمون رشد در بدن عوارض حاد و غیر قابل جبرانی خواهد داشت که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

سوماتروپین چیست؟

همانطور که گفتیم سوماتروپین نوعی هورمون رشد است که ساخته دست انسان می‌باشد. این هورمون به منظور درمان سندروم روده کوچک یا جلوگیری از کاهش وزن ناگهانی بیمارانی که به ایدز مبتلا هستند استفاده می‌شود. سوماتروپین یک هورمون پپتیدی است که رشد در سطح سلولی را باعث می‌شود.

این ماده از ۱۹۱ آمینو اسید تشکیل شده است و در بدن توسط غده هیپوفیز تولید می‌شود. سوماتروپین به همراه هورمون دیگری به نام انسولین در ارتباط است. جالب است بدانید IGF1 که یکی از مهمترین عوامل رشد برای انسان هاست به وسیله بهبود سطح GH یا همان هورمون رشد افزایش می‌یابد.

سوماتروپین و بدنسازی چه ارتباطی دارند؟

بعد از تولید سوماتروپین بدنسازان به این نتیجه رسیدند که می‌توانند حجم عضلات خود را به کمک این دارو افزایش دهند. بدن های مسابقه ای که در دهه های ۷۰ و ۸۰ می‌بینید همگی حاصل استفاده ورزشکاران از سوما بوده اند. اما نکته قابل توجه بعد از گسترش مصرف سوماتروپین توسط بدنسازان این بود که نظرات متفاوتی را از کارشناسان به دنبال داشت. عده ای از کارشناسان رشته های بدنسازی و پزشکان آن را خطرناک می‌دانستند و عده دیگری آن را فقط همراه با عوارض می دانستند. اما عده ای از ورزشکاران که از آن استفاده می‌کردند از نتایجی که حاصل شده بود رضایت داشتند.

عوارض سوماتروپین

یکی از موارد مهم در رابطه با رشد عضلات یک بدنساز، ریکاوری مناسب است. تعادل هورمون رشد در بدن فرآیند ریکاوری را بهبود می‌بخشد و باعث می‌شود ورزشکار با شدت بالا تر و زمان بیشتری بتواند به انجام تمرینات بدنسازی بپردازد. از سوی دیگر افزایش متابولیسم بدن برای ورزشکارانی که به دنبال کاهش ورن هستند یا دوران کات را سپری می‌کنند از اهمیت بالایی برخوردار است. این دو مورد باعث شده ورزشکاران به مصرف سوماتروپین روی آورند و اینگونه سوما وارد دنیای بدنسازی شده است.

سوماتروپین چطور کار می‌کند؟

همانطور که گفته شد هورمون رشد توسط غده هیپوفیز ترشح می‌شود. این هورمون باعث رشد در دوران کودکی و بزرگسالی می‌شود. اما به مرور زمان و بر اثر بیشتر شدن سن افراد میزان ترشح آن کاهش می‌یابد. هورمون رشد در تجزیه پروتئین، چربی و کربوهیدرات نیز موثر است.

اما سوماتروپین چگونه جایگزین فعالیت هورمون رشد می‌شود؟ ماده فعال موجود در داروی سوماتروپین همانند ماده فعال هورمون رشد طبیعی است که در بدن تولید می‌شود. این ماده توسط یک تکنولوژی به نام DNA ّ باز تولید می‌شود. در فرآیندی که توسط سلول‌های مخمر انجام می‌شود یک ژن به آن تعریف می‌شود تا کمک کند این‌ماده تولید گردد. در نتیجه سوما جایگزین هورمون رشد می‌شود.

فواید مصرف سوماتروپین

اگر فکر می‌کنید با مصرف سوماتروپین معجزه ای در اندام شما اتفاق می‌افتد در اشتباه هستید. اما مصرف آن می‌تواند تا حدی بازدهی ورزشی شما را بهبود بخشد. مهمترین نکته در مصرف سوماتروپین ( با در نظر گرفتن رژیم غذایی و تمرین مناسب) برنامه ریزی برای مصرف آن است. اکثر افرادی که به صورت خودسرانه و بدون آگاهی و سواد کافی از سوماتروپین استفاده می کنند یا در بهترین حالت هیچ نتیجه مثبتی برای آن ها حاصل نمی‌شود و در بدترین حالت عوارض جبران ناپذیری برای آن‌ها به وجود می‌آید.

بیشتر بخوانید: نمونه برنامه غذایی دوران حجم

اگر بخواهیم به صورت کلی اثرات مثبت سوما بر بدن را نام ببریم می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

سوماتروپین به عضله سازی کمک می‌کند

وقتی تمرین پر فشار انجام می‌دهید بدن شما به تولید HGH  طبیعی حساس می‌شود. برای ایجاد HGH بدن شما به عوامل پیش نیاز و مقدماتی احتیاج دارد. یکی از مواردی را که می‌توان به عنوان زمینه ساز تولید HGH  معرفی کرد سوماتروپین است چون دارای ترکیباتی جهت پیشروی این موضوع است. این دارو غده هیپوفیز را تحریک می‌کند تا HGH  تولید کند و به دلیل وجود HGH های پیشرو در خون  پس از مصرف آخرین دوز، بدن شما در حین تمرین شروع به تولید HGH می کند. در نتیجه پس از اتمام تمرین وقتی سوماتروپین مصرف می‌کنید منبع ماده پیشرو وارد غده هیپوفیز شده و به عضله سازی منجر می‌شود.

اما خطری که این مورد را تهدید می‌کند، افزایش سرعت عضله سازی و سبقت گرفتن آن از رشد نقاط اتصال دهنده عضلات  و ساختارهای محافظتی آن هاست که این باعث پارگی لیگامن ها و کشیدگی عضلات و در بدترین حالت شکنندگی استخوان هاست.

سوما در ریکاوری و بازسازی عضلات موثر است

اگر پس از تمرین پر شدت نیاز به ریکاوری سریع دارید و زمان کمی تا شروع تمرین بعدی فاصله دارید، سوماتروپین می‌تواند به شما کمک کند. سوماتروپین به همراه پروتئین برای بازسازی بافت عضلانی  بعد از تمرینات بدنسازی سنگین مفید است. این مورد کاهش دوره ریکاوری را به دنبال دارد و برای بدنسازان حرفه‌ای که معمولا دو نوبت در روز تمرین می‌کنند می‌تواند موثر باشد.

اثر مثبت سوماتروپین بر کاهش وزن

یکی از مشکلاتی که افراد چاق با آن مواجه هستند کاهش ظرفیت پاسخ دهی به هورمون های رشد در بدن است. این اثر ممکن است بعد از لاغری و رسیدن به وزن ایده آل از بین برود اما احتمال باقی ماندن آن نیز وجود دارد. اما این به چه دلیل است؟ هورمون رشد باعث افزایش لیپوفیز در بدن می‌شود که لیپوفیز یکی از عوامل تجزیه کننده تری گلیسریدها و اسیدهای چرب در بدن است. در نتیجه به دنبال کاهش وزن و جلوگیری از ایجاد لیپوفیز در بدن، فرد دچار اختلال در چربیسوزی و کاهش وزن می‌شود.

اما مهمترین نکته در این رابطه این است که مصرف سوماتروپین در کنار رژیم غذایی مناسب و انجام منظم تمرینات ورزشی باعث بهبود روند کاهش وزن و چربی سوزی خواهد شد و این موضوع توسط تحقیقات علمی به اثبات رسیده است. همیشه به یاد داشته باشید این داروها عوارض زیادی دارند، پس شما را به ادامه مطالعه مقاله تا انتها دعوت می‌کنیم.

بهبود قدرت و کیفیت استخوان‌ها توسط سوماتروپین

همانطور که قبلا هم اشاره شد هورمون رشد در انسان ها توسط هیپوفیز ترشح می‌شود. در دوران بلوغ، یکی از وظایف اصلی هورمون رشد رشد استخوان‌ها و استحکام بیشتر اسکلت بدن است. با افزایش سن ترشح هورمون رشد کم می‌شود و در دوران کهن سالی موجب پوکی و شکنندگی استخوان ها می‌شود. مصرف هورمون رشد به صورت مصنوعی مانند سوماتروپین می‌تواند این موضوع را بهبود بخشد.

کاهش خطر سکته قلبی و مشکلات قلبی عروقی با مصرف سوماتروپین

همانطور که قبلا هم اشاره شد ورود به کهن سالی می‌تواند زنگ خطری برای افزایش احتمال سکته قلبی و بیماری های قلبی و عروقی باشد. مطالعاتی نشان داده است که افزایش ترشح هورمون رشد می‌تواند خطر سکته قلبی و مشکلات قلبی عروقی را کاهش دهد. دلیل علمی این است که افرادی که فقدان هورمون رشد کافی دارند غلظت تری گلیسرید و گرفتگی عروق دربین آن ها بیشتر است. مصرف هورمون رشد یا همان سوماتروپین می‌تواند این مورد را بهبود بخشد.

پس به طور کلی برای فواید مصرف سوماتروپین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • تقویت قدرت استخوان ها
  • بهبود روند چربیسوزی و کاهش وزن
  • افزایش سایز و کیفیت ماهیچه‌ها
  • بهبود سطح هورمون رشد HGH
  • تقویت انرژی
  • کاهش احتمال خطر سکته قلبی
خطرات مصرف سوماتروپین

اشکال دارویی و نحوه مصرف سوماتروپین

معمولا سوماتروپین به دو شکل قرص و آمپول عرضه می‌شود و اقبال آن نسبت شکل آمپول تزریقی آن بیشتر است. دوز مصرفی سوماتروپین با توجه به دوره درمانی

چه نکاتی قبل از مصرف باید رعایت شود؟

جالب است بدانید مصرف سوماتروپین در سال های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ به صورت جهانی ممنوع شده است. همانطور که گفته شد مصرف بدون برنامه ریزی سوماتروپین یا سوما بر روی عضلات ورزشکاران هیچ اثری نخواهد گذاشت و به همین حاظر بسیاری از ورزشکاران رشته های مختلف به خصوص بدنسازی از سوما به عنوان مکملی برای داروهای استروئیدی و هورمونی استفاده می‌کنند. برای تنظیم برنامه مصرف سوماتروپین باید با پزشک با مربی متخصص مشورت نمایید و مطابق با بدن، شدت تمرین و رژیم غذایی خود اقدام به مصرف سوما کنید.

مصرف سوماتروپین معمولا در دو نوبت صبح و شب انجام می‌گیرد. دوز صبحگاهی قبل‌از مصرف صبحانه و دوز مصرفی دوم سوما باید در نوبت شبانه تا ۳ ساعت قبل‌از خواب باشد. در دو وعده صبحانه و شام لازم است از غذاهای کم چرب، کم کربوهیدرات و کم کالری استفاده شود. آمپول سوماترپین معمولا زیر پوست یا داخل عضله تزریق می‌شود و لازم است قبل از مصرف حتما توضیحات درج شده روی بسته بندی شرکت تولید کننده را مطالعه فرمایید.

در صورت مشاده تیرگی و یا تغییر شکل مواد آمپول سوما، حتما از مصرف آن خودداری کنید. نکته مهم دیگر آنکه حتما رژیم غذایی خود را با مربی و پزشک هماهنگ کنید. اگر مصرف یک دوز را فراموش کردید، به‌هیچ عنوان در نوبت بعدی دو دوز کامل را با هم مصرف نکنید.

مصرف بیش از حد دوز مشخص شده از آمپول سوماتروپین عوارض جانبی زیادی به همراه دارد. از جمله این عوارض می‌توان به لرزش افتادن دست ها، سر درد های شدید، افزایش ناگهانی اشتها، خواب آلودگی، ضعف و سرگیجه، افزایش ضربان قلب، عرق کردن ناگهانی و بی مورد و حالت تهوع اشاره کرد.

نحوه مصرف و دوز مصرفی

به اهمیت برنامه ریزی و مصرف سوماتروپین تحت نظر متخصص و مربی اشاره کردیم و به عوارض ناشی از مصرف بیش از حد آن نیز پرداختیم. حال وقت آن است که دوزهای رایج مصرفی سوما را بررسی کنیم. مواردی که مشاهده می‌کنید بر اساس مطالعات و تحقیقات انجام شده بدست آمده است.

مصرف سوماتروپین برای اهداف پزشکی و درمانی برای آقایان به اندازه ۱ الی ۳ واحد و برای خانم ها ۱ الی ۲ واحد می‌باشد. البته با توجه به نظر پزشک معالج این میزان متغیر خواهد بود و یا بالاتر و یا پایین تر می‌باشد.

مصرف سوماتروپین به منظور بهبود عملکرد ورزشی در بین ورزشکاران نیز رایج است. دوز مصرفی که به این هدف مصرف می‌شود به اندازه ۲ تا ۵ واحد برای آقایان و ۱ تا ۳ واحد برای خانم‌ها خواهد بود. این میزان برای ورزشکاران رشته های مختلف ورزشی مانند فوتبال، والیبال، بسکتبال و هاکی به منظور ریکاوری سریعتر و یا چربیسوزی استفاده می‌شود.

اما دوز مصرفی سوماتروپین برای ورزشکاران رشته بدنسازی که قصد شرکت در مسابقات آماتوری یا حرفه‌ای را دارند ۷ الی ۲۰ واحد روزانه برای آقایان و ۵ تا۱۲ واحد روزانه برای خانم هاست که با توجه به شرایط بدنی و دوره ورزشی که در آن قرار دارند( دوره حجم یا کات) متفاوت است. اما حتما این نکته را در نظر بگیرید وقتی دوز مصرفی در روز از ۹ واحد بیشتر رود، عوارض بیشتری به سراغ ورزشکار می‌آید. سوماتروپین  توسط ورزشکاران بدنسازی به همراه استروئیدهای آنابولیک و یا انسولین به منظور افزایش عملکرد استفاده می‌گردد.

نکات مهم در مورد دوز مصرفی

اگر مصرف یک دوز را فراموش کردید و تا زمان مصرف دوز بعدی زمان زیادی وجود دارد،، دوز فراموش شده سوماتروپین را مصرف کنید، در غیر اینصورت از مصرف آن خودداری کنید و در صورت فراموشی و یا ار دست دادن سه دوز متوالی حتما با پزشک خود مشورت کنید.

اگر از سوما به منظور درمان سندروم روده کوتاه استفاده می‌کنید از مصرف نوشیدنی یا آبمیوه های گازدار خودداری کنید. این مدا معمولا با نام تجاری zorbective شناخته می‌شود. در هنگام مصرف آن برای مصرف نوشیدنی ها و مایعات گوناگون با متخصص تغذیه یا پزشک خود مشورت کنید.

عوارض مصرف سوما

اولین عارضه مصرف سوماتروپین در صورت مصرف بیش از اندازه آن هیپوگلیسمی است. یعنی بدن در این وضعیت با کمبود گلوکز مواجه میشود. دومین مورد ناشی از مصرف بیش از اندازه سوما درد شدید مفاصل است. مانند مچ دست و پا. سومین مورد هم درد های شکمی شدید می‌باشد.

اما اگر سوماتروپین را تحت نظر پزشک متخصص یا مربی، استفاده نمی‌کنید باید منتظر عواقب و عوارض جبران ناپذیری باشید. از مهمترین و شایع ترین عوارض مصرف خودسرانه و اشتباه سوما می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • لنگ زدن در هنگام راه رفتن
  • درد و تورم گوش به همراه داغ شدن
  • سوزش و بی حسی دست، انگشتان و مچ دست
  • تورم و پف کردن صورت و دست ها و پاها
  • درد شدید در قسمت لوزالمعده که به پشت می‌زند
  • حالت تهوع و استفراغ
  • تکرر ادرار
  • افزایش میزان قندخون
  • افزایش فشار جمجمه
  • سردرد و حالت منگی
  • مشکلات بینایی
  • سرگیجه و کاهش وزن بی دلیل
  • افزایش ناگهانی وزن
  • علائم سرماخوردگی و آنفولانزا مانند آبریزش بینی و عطسه و گلو درد
  • بزرگ شدن توده های سرطانی پنهان

جمع بندی در مورد سوماتروپین

سوماتروپین یا سوما به طور طبیعی در بدن توسط غده هیپوفیز تولید می‌شود اما میزان ترشح آن توسط هیپوتالاموس مشخص می‌گردد. هورمون رشد برای افراد عادی و ورزشکاران از اهمیت بالایی برخوردار است و کمبود آن فرد را با مشکلات بسیاری مواجه می‌سازد.

اما اگر به دنبال مصرف مصنوعی هورمون رشد مانند سوماتروپین هستید حتما تحت نظر پزشک متخصص این کار را انجام دهید. سوماتروپین همراه فوایدی که به صورت درمانی دارد و برای ورزشکاران به خصوص ورزشکاران رشته بدنسازی مفید فایده است، عوارض خطرناکی را به دنبال دارد. پس حتما با احتیاط و علم آن را مصرف کنید تا به شما آسیبی وارد نشود.