زمان مطالعه :
دوپینگ ورزشی؛ مشکلی که از گذشته تا به امروز پابرجاست..
دوپینگ از اصطلاحات رایج ورزشی است که حتی افراد غیرحرفه‌ای در زمینه ورزش هم با آن آشنایی دارند. واژه‌ای است مشتق شده از زبان آفریقایی که به یکی از نوشیدنی‌های باستانی این کشور اشاره دارد. این نوشیدنی در مهمانی‌ها و جشن‌ها به عنوان محرک برای رقص و افزایش انرژی استفاده می‌شد و حاوی الکل بود. امروزه به سوء مصرف هر ماده‌ای که مصرف آن خاصیت مشابه نوشیدنی آفریقایی قدیمی را داشته و باعث تقویت نیرو و افزایش کارایی ورزشکار به طور موقت و غیر طبیعی می‌شود، دوپینگ ورزشی گفته می‌شود. دوپینگ ورزشی از تخلفات غیر قابل بخشش در ورزش است و در صورتی که انجام آن در مسابقات حرفه‌ای ثابت شود، جریمه‌های سنگینی برای ورزشکار خاطی در نظر گرفته خواهد شد.
تعریف دقیق دوپینگ ورزشی چیست؟
دوپینگ ورزشی به معنی اقداماتی است که به افزایش غیرطبیعی نیرو و انرژی ورزشکار منجر می‌شوند. دوپینگ به معنی مصرف مواد و داروهای ممنوعه است که در اثر آن‌ها عملکرد ورزشکار برای انجام فعالیت‌های ورزشی بهبود پیدا می‌کند. این بهبودی موقتی است و حتی اگر در یک یا چند رقابت منجر به برتری ورزشکار شود هم عوارض جدی به دنبال داشته و در نهایت نتیجه مثبتی برای ورزشکار به دنبال نخواهد داشت.
دوپینگ در ورزش نه فقط به دلیل عوارض فیزیکی و مشکلات جسمی در ورزشکار بلکه به دلایل اخلاقی هم ممنوع است. زمانی که یک ورزشکار با مصرف داروهای ممنوعه و دوپینگ انرژی پیروزی در رقابت را پیدا می‌کند، جایگاه و فرصت دیگر ورزشکارانی که صرف تمرین وارد رقابت شده‌اند را اشغال می‌کند.
چرا مبارزه با دوپینگ تا این حد مهم است؟
دوپینگ ورزشی علاوه بر اینکه عملی غیرقانونی است از نظر اخلاقی هم وجهه مناسبی ندارد. با این حال مهم‌ترین علت منع دوپینگ توسط پزشکان و کارشناسان امور ورزش، مشکلات جسمی متعددی است که مصرف داروهای نیروزای دوپینگی برای ورزشکاران ایجاد می‌کنند. تبعات بعضی از این مشکلات به حدی زیاد است که حتی تا پایان عمر همراه ورزشکار باقی مانده و حتی او را از ادامه فعالیت‌های ورزشی باز می‌دارد.
مبارزه با دوپینگ ورزشی به حدی اهمیتی دارد که از سال ۱۹۹۹ سازمانی مخصوص برای رسیدگی به آن در لوزان سوئیس ایجاد شده است. در آژانس جهانی مبارزه با دوپینگ با افزایش آگاهی ورزشکاران و تحقیق و بررسی روی مواد ممنوعه تلاش می‌شود تا رقابت‌های ورزشی در فضایی حرفه‌ای و عادلانه انجام شده و از بروز مشکلات مختلف برای ورزشکاران جلوگیری شود.
از مهم‌ترین مشکلات جسمی دوپینگ در ورزشکاران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مشکلات قلبی عروقی: افزایش فشار خون، حمله قلبی، آریتمی و در موارد شدید مرگ ناگهانی
- اخالال در سیستم عصبی مرکزی: بی‌خوابی، اضطراب، افسردگی، روان‌پریشی، لرزش، سرگیجه، سکته مغزی و افزایش احتمال خودکشی
- مشکلات تنفسی: سینوزیت، خونریزی بینی
- مشکلات هورمونی: ناباروری، ژنیکوماستی، کاهش میل جنسی، آکرومگالی، سرطان و…
انواع دوپینگ را بشناسید
همان‌طور که گفته شد، دوپینگ ورزشی اصطلاحی آشنا است که حتی بینندگان مسابقات ورزشی هم بارها آن را شنیده‌اند و با ماهیت آن آشنایی دارند؛ اما کمتر کسی می‌داند که دوپینگ دارای انواع مختلفی است. موادی که برای دوپینگ استفاده می‌شوند انواع مختلف این عمل ناعادلانه را به وجود می‌آورند که در یک تقسیم‌بندی کلی و براساس نحوه مصرف آن‌ها شامل دو دسته دوپینگ دارویی و دوپینگ خونی می‌شوند.
دوپینگ دارویی
شاید جالب باشد که بدانید دوپینگ دارویی با داروهایی انجام می‌شود که بیشتر افراد روزانه مصرف می‌کنند. از انواع این داروها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- داروهای محرک سیستم عصبی مانند آمفتامین، افدرین، فلیل پروپانولامین و…
- داروهای مخدر مانند هروئین، مورفین، متادون و…
- داروهای استروئیدی آنابولیک مانند تستوسترون، اکسی متولون و استانوزولول
- داروهای ادرارآور مانند تیازید، فوروسماید و اسپیرونا لاکتون
- داروهای هورمونی مانند هورمون رشد، اریتروپویتین و…
البته مصرف بعضی از این داروها مانند داروهای ادرارآور در شرایطی که زیر نظر پزشک انجام شده و دستورالعمل مشخصی داشته باشد، دوپینگ محسوب نمی‌شود. بعضی ورزشکارانی که ناچار به کاهش وزن هستند با مصرف این داروها روند این اتفاق را سریع‌تر می‌کنند.
دوپینگ خونی
دیگر روش انجام دوپینگ ورزشی، دوپینگ خونی است. در این روش به جای مصرف دارو و صرف زمان برای اثرگذاری آن در خون، تغییرات به منظور دوپینگ مستقیما روی سلول‌های خونی انجام می‌شوند. در دوپینگ خونی به ورزشکاری سطح گلبول قرمز بدن او نرمال است، خون تزریق می‌شود تا از این طریق میزان هموگلبین در بدن افزایش پیدا کرده و ظرفیت تنفسی و مقاومت او بیشتر شود. شرط انجام این روش وجود دهنده‌ای سالم با گروه خونی مشابه ورزشکار است.
این شیوه دوپینگ همچنین ممکن است این عمل با تزریق مجدد خون خود فرد انجام شود، به این صورت که ورزشکار مقداری از خون خود را در شرایط آزمایشگاهی ذخیره کرده و در زمان نیاز به دوپینگ مجددا به خود تزریق می‌کند. دوپینگ خونی مقاومت بدن و ظرفیت تنفس را بیشتر می‌کند و در ورزش‌های مانند دو میدانی، اسکی و اسکیت و دوچرخه‌سواری بیشتر دیده می‌شود.
مجازات‌های سنگین دوپینگ
در صورتی که دوپینگ یک ورزشکار توسط برگزارکنندگان رقابت تایید شده و آزمایش‌ها مصرف مواد دوپینگی را اثبات کنند، ورزشکار مشمول مجازات خواهد شد. نوع مجازات ورزشکار بسته به اینکه دوپینگ آگاهانه باشد یا نه متفاوت است. برای مثال در دوپینگ آگاهانه برای نخستین بار ورزشکار ۲-۴ سال از رقابت‌های رسمی محروم می‌شود، در حالیکه در اولین تخلف دوپینگ ناآگاهانه محرومیت نهایتا تا ۶ ماه است. با این حال موارد مشترکی هم در هر دو نوع دوپینگ وجود دارند که عبارتند از:
- دریافت حق شرکت در مسابقات بین‌المللی تا زمان مشخص
- محرومیت از شرکت در سیمنارهای بین‌المللی مربوط به رشته ورزشی
- محرومیت از موقعیت شغلی در هر جایگاهی از ورزشکار گرفته تا مربی یا داور
- سلب مقام، مدل، جام و.. از تاریخ اثبات دوپینگ و بعد از آن
- جریمه‌های نقدی و…
دوپینگ ورزشی؛ راهکاری پر از ریسک برای موفقیت ورزشی
دوپینگ راهکاری برای افزایش نیرو است که توانایی ورزشکار را برای انجام فعالیت‌ها بیشتر می‌کند؛ اما استفاده از مواد دوپینگی نسبت به مزایا و تاثیری که در بهبود عملکرد دارد، ریسک‌های زیادی هم دارد. از بین رفتن اعتبار ورزشکار نزد مردم، طرفداران، همکاران و مسئولین، سلب افتخارات و مدال‌ها، محرومیت از حضور بین‌المللی در رشته ورزشی خود، مشکلات اخلاقی و ضربه وارده به دوستان و رقبا و از همه مهم‌تر مشکلات جسمی، ریسک انجام دوپینگ هستند که برای جلوگیری از بروز تمام آن‌ها، کافی است تمرین سخت و حرفه‌ای را جایگزین دوپینگ کرد.
پربازدیدهای هفته
تخفیف‌های ویژه
خیلی ممنون از این مطلب کاربردی